Шыгырдан сере

Наилә утыра тәрәз янында, Шыгырдан күренеше ачык анда. [[Бу авыл зур, иң зурысы Чуашта, Татарлар яши биредә гаять шат.]] Уйлары еракка алып китә, Яшьлек еллары искә төшә. Кыз чагы, мәктәп, беренче мәхәббәт, [[Шихирдан дип йөрткәннәр ул вакыт]]. Күңелендә сагыш, моңсу бер хис, Ялгызлык җанын кимерә иртән, кич. Ире үлде инде күптән, балалар еракта, Кайтмыйлар янына, бик сирәк кайта. Бер көнне ишек шакыдылар көтмәгәндә, Ачып җибәрсә, тора улы көлемсәр йөздә. «Әни, яңалык бар миндә сиңа, Шатлыклы хәбәр әйтермен мин хәзер үзеңә». «Мин өйләнәм, әни, татар кызына, Син дә кунак булырсың безнең туйга». Наиләнең күзләре яшьләнде шатлыктан, Онытылды барлык кайгы-сагыштан. «Ә син, улым, кайда таптың аны, Кайдадыр еракта яши микән әллә?» Улы җавап бирде, елмаеп әкрен генә, «Ул Шыгырданнан, әни, безнең авылда». Шатлыктан Наилә бер сүз дә әйтә алмады, Күз яшьләре аша елмаеп карады. «Ярар, балам, сөенәм мин синең өчен, Бәхетле бул, кадерле бул һәр көнең». Тик уйлары чуалды барыбер аның, Бу кыз кем соң? Ничек белмәде аны? Әллә яшьрәк буын? Әллә яңа килгән? Үз авылында бер дә күргәне юк икән. Бер яктан, шатлык, бәхет, икенчедән – шик, Бу нинди сер? Кем яшерә микән? Хәзер нәрсә эшләргә? Ничек ачыкларга? Бу серне чишәргә кирәк, уйларга кирәк тагын да:

Йөрәк тибә, тынычлана, Наилә туйга әзерләнә. Бер читлеккә керермен дип, Уйлый, газап йөрәк яра. Исемдә юк кызның йөзе, Кем соң ул, кайдадыр эзе? [[Шыгырдан халкы]] бер гаилә, Белмәвемне ничек түзә? Күршеләргә кереп чыгар, Яшь кызларны барлап карар. Бәлки, ялгыш ишеткәнмен, Кем икәнен ачыклармын. Түземлек белән көн итәр, Улыннан сорап белмәс. «Бала бәхете – минем бәхетем», – Диеп, күз яшьләрен сөртә. Ак күлмәкне күз алдына, Китерә дә тиз югалта. Кем киячәк бу күлмәкне, Бәхетлеме, юкмы кызны? Борчылуы арткан саен, Уйлары да таралалар. Бәлки, бу бер сынау гына, Язмыш уйнап көлә микән? Урам яктан тавыш килә, Күрше кызын Наилә күрә. Сәлам бирә, хәлен сорый, Әңгәмәгә кереп чума. Кыз сөйлидер, Наилә тыңлый, Чит кыз турында берни белми. Күңелендә шом уяна, Сөйләшергә теләми дә. Өйгә кайтып, уйга чума, Нинди сер яшеренгән анда? Бер карарга килә алмый, Нишләргә дә белми хәзер.

Тынлык бүлмәдә таралды, Наиләнең йөрәге янды. Улы белән сөйләшергә кирәк, Яшертенне ачып белергә кирәк. Ул улына шалтыратты, Тизрәк өйгә кайтырга кушты. Бергәләп чәй эчәргә кирәк, Кәләш турында сөйләшергә кирәк. «Улым, әйтче, бу кыз кем?» «Аны беркем дә белми ичнем." «Каян килде ул, каян белдең? Нигә безгә бер сүз дә әйтмәдең?» Улы башын иеп дәшмәде, Йөзендә нидер яшерде. «Әни, соңыннан сөйләрмен, Хәзер эшем бик күп, аңларсың.» Наилә аптырашта калды, Улының сүзләренә сабышты. Яшертенлекне сизенеп, Күңеле белән борчылып. [[Шыгырдан халкы бик күп, Биредә яши меңләгән кеше.]] Бер-берсен яхшы беләләр, Ятларны тиз күрәләр. Улы нәрсә яшерә икән? Бу кыз нинди сер саклый икән? Бәлки, ул ялгышадыр, Бәлки, барысы да яхшыдыр. Ләкин Наилә тынычлана алмый, Борчылуын баса алмый. Ул чишелеш табарга тиеш, Бу серне ачарга тиеш. Күршеләргә тагын керергә, Кыз турында сораштырырга. Улының телефонын карарга, Яшертенне ачып салырга.

Күршеләргә барды Наилә, Белергә дип серен яшергән. Берсеннән соң берсен тапты, Сөйләшергә дип әзерләнгән. «Сәлимә апа, хәлләрең ничек? Яңа килен турында ни беләсең? Улым өйләнә, белмим кемгә, Күңелемдә зур бер шигем бар минем.» Сәлимә әйтте: «Белмим, кызым, Мин дә күпне әйтә алмыймын. [[Авыл Була ярында тора]], Ләкин яңалык ишетмәдем аннан.» Икенче күршесенә китте, Анда да шул ук сүз ишетте. «Белмибез, Наилә, кем ул кыз, Каян килгән, нәрсә эшли ул?» Өченче күршесе Гөлфия, Аннан сорашты Наилә. Гөлфия әйтте: «Ишеттем мин, Улың кызны шәһәрдән тапкан». «Шәһәрдән? Ничек алай булды? Улым авылны ярата иде. Мин бернәрсә дә аңламыйм, Нигә миңа бернәрсә әйтми?» Наилә кайтты өенә кайгы белән, Йөрәге сыкрый, күзләре дымлы. Улына ышаныргамы? Әллә серне ачарга тырышыргамы?

Калды Наилә уйга батып, Кесәсендә – улы телефоны. Яшертен серне ничек ачып, Күңеленнән эзәр борчуы? Тын гына гына өйгә узды, Беркемгә сиздермәскә тырышты. Урынына телефонын салды, Һәм улының серләрен ачты. Күзләре йөгерде тиз-тиз, Соңгы хәбәрләргә карады. Ят исем, фото, сүзләр хикмәт, [[Шәһәрдә яшьлек тапкан малае]]. Күңеле әрнеде, нишләргә, Улына ничек сүз әйтергә? Ят кызны ничек кабул итәргә, Шыгырданнан читкә китәргә? Бер фотода – чит-ят кием, Берсендә – [[авыл]] күренеше. Ике дөнья, ике беркем, Якынайтып булмый берничек. Күз яше тамды телефонга, Улының сайлавы – еракта. Ничек килешергә бу хәлгә, Яратырга ятны чын якта? Тынлык басты бөтен җиһанны, Яңгырады тик йөрәк тибеше. Кабул итәргә язмышны, Әллә соңгы сугыш кереше?

Наилә уйга чумды тирән, Кичектерергә туйны хәзер. Йөрәк әрни, ничек әйтер? Улына нинди сүзләр сайлар? Бердәнбер улының бәхете өчен, Көрәшергә кирәк, диде ул. Шыгырданда [[авыл тарихы]]н белгән, Гаиләсен, телен саклар милләт ул. Ишек ачылды, улы керде, Күзләрендә сорау балкый. Наилә әйтте: "Улым, тыңла мине, Мин синең белән сөйләшергә телим". "Син миңа бернәрсә дә әйтмәдең, Кәләшең хакында яшердең син. Аның киемнәре башка, тормышы да, Безнең авыл белән охшашлыгы юк". Улы аптырап әйтте: "Әнием, зинһар, Син мине аңла, ул яраткан мине. Аның белән мин бәхетле булырмын, Без икебез бергә тормыш корырбыз". Наилә күз яшьләрен сөртте, Йөрәге әрни, ничек булсын? "Ярар, улым, риза мин, ләкин бер шарт: Кичектерик туйны, әзерләнергә кирәк". Улы шатланып риза булды, Ләкин Наилә эчендә шом. Кичектерү нәрсәгә китерәчәк? Бу адым бәхет китерерме, юкмы? Наилә төн буе уйланды, Нишләргә? Улына ничек булышырга? Бәлки, киләчәкне үзгәртергә? Яңадан сөйләшергә? Аерылышырга?

Наилә уйга чумды бик тирән, Шыгырданнан китү – бик авыр хәл. Бер карарга килеп, җыйды әйбер, Үткәннәре белән саубуллашып. Улына бер хат язды ул әкрен, Аңласын дип әйтте бөтен серне. [[Шыгырдан]] – зур авыл, татар төсе, Ләкин Наиләгә тыныч кирәк. Вокзалга килде ул бик моңсу, Күзләрендә яшьләр уйный курку. [[Була]] ярында калды хәтирә, Яңа тормыш аны алда көтә. Поезд килде, вагонга керде, Урын алды тәрәзә янында. Уйларында улы, килене, Алар бәхетле булсыннар гел. Ераклаша авыл, Наилә елый, Үз язмышын яңабаштан кора. [[Ике мең егерме бере]] халкы күп, Ләкин ул китә, тынычлык эзләп. Шәһәргә килеп урнашты ул, Бер бүлмә алды, тормыш башлады. Эшкә керде, дуслар тапты яңа, Үткәннәрен әкренләп онытты. Улы килде, килене белән, Рәхмәт әйттеләр аңа чын күңелдән. Аңладылар аның хисләрен, Бергәләшеп үткәннәрен искә алдылар. Наилә бәхет тапты яңа урында, Үз юлын сайлады, булды ирекле. Шыгырданны сагынып искә ала, Ләкин алга бара, өмет белән.